Çalma Tekniği
Kemençe hem oturarak hem de ayakta çalınabilen bir yaylı sazdır.
Horon ve şenliklerde kemençe çoğunlukla ayakta çalınır ve çalarken kemençenin baş kısmı sol elin üst kısmına asılır. Bu çalış stilinde kemençeyi taşırken avuç içinin alt kısmından başka herhangi bir destek bulunmaz. Kemençenin sapı avuç içine tamamen oturmalıdır. Aksi taktirde uzun süreli çalmalarda el yorulur.
Oturarak çalmada ise avuç içi ile birlikte dizler de destek almada kullanılır. Daha az yorucu bir çalış stili olmasına rağmen, horon ve şenliklerde bu şekilde çalınmaz. Bunun sebebi horonu coşturanın bizzat kemençeyi çalanın olmasıdır. Kemençeci horon halkası içinde oyuncularla birlikte döner. Öte yandan horonun ritimi de kemençecinin oturmasına engeldir ve oturuyor olsa bile kendini kalkmak zorunda hisseder.
Klasik Karadeniz kemençesinde üç tel bulunur. Doğru akort edilmiş bir kemençede teller arasında dört ses bulunur ve ince telden kalın tele doğru genellikle RE,LA,Mİ sesleri alınmaya çalışılır.
Kemençenin en ince teli tiz sesi nedeniyle ZİL teli olarak adlandırılır. Yine çalış tarzındaki özelliğinden dolayı orta tel SAĞIR tel olarak adlandırılmaktadır. Diğer tel ise BAM teli olarak anılmaktadır.
Yay ise tutuş ve vuruş bakımından diğer yaylı sazlara göre farklılık gösterir. Yayın sapı sağ elin baş, işaret ve orta parmakları arasına yerleştirilir. Yayın tellerinin bulunduğu kısım ise yüzük parmağı ve küçük parmak arasına yerleştirilir ve çok gergin tutulmaz. Yayın gidiş ve gelişinde el bilekten cansızmışçasına serbest hareketler yapar.
Çalma sırasında yayın tamamı bir ve ikilik notalarda kullanılır. Horon ezgilerinde birinci üst çeyrek yay kısmı (ÜÇY1) daha fazla kullanılır. Diğer ezgilerde ise yayın orta kısmındaki iki çeyrek bölüm (ÜÇY2 ve AÇY1) kullanılır.
“Mi” sesi Yayın birinci tele boş iken sürülmesiyle elde edilir.
“FA” sesi 1. parmak 1. telin "fa" perdesinde iken yayın bu tele sürülmesiyle elde edilir.
“SOL” sesi 2. parmak 1. telin "sol" perdesinde iken yayın bu tele sürülmesiyle elde edilir.
“LA” sesi Yayın 1. ve 2. tellere boş iken eşit baskıda sürülmesiyle elde edilir.
“Si” sesi 1. parmak 1. ve 2. telin "si" perdesinde iken yayın bu tellere eşit baskıda sürülmesiyle elde edilir.
“DO” sesi 2. parmak 1. ve 2. telin "do" perdesinde iken yayın bu tellere eşit baskıda sürülmesiyle elde edilir.
“RE” sesi Yayın 2. ve 3. tellere boş iken eşit baskıda sürülmesiyle elde edilir.
“Mi” sesi 1. parmak 3. telin "mi" perdesinde iken yayın 2. ve 3. tellere eşit baskıda sürülmesiyle elde edilir.
“FA” sesi 2. parmak 3. telin "fa" perdesinde iken yayın 2. ve 3. tellere eşit baskıda sürülmesiyle elde edilir.
“SOL” sesi 3. parmak 3. telin "sol" perdesinde iken yayın 2. ve 3. tellere eşit baskıda sürülmesiyle elde edilir.
“LA” sesi 4. parmak 3. telin "la" perdesinde iken yayın 2. ve 3. tellere eşit baskıda sürülmesiyle elde edilir.
